Πεζοπορία στις μαγευτικές πηγές Κρύας στην Λιβαδειά | Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 2024

Πληροφορίες Περιοχής

Η Λιβαδειά

Κατά μια παράδοση, η πόλη ονομαζόταν παλαιότερα Μίδεια και ήταν χτισμένη σε λόφο. Αργότερα μετονομάστηκε σε Λεβάδεια από τον Αθηναίο Λέβαδο, που εγκατέστησε τους κατοίκους στην πεδιάδα.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους, η Λιβαδειά ήταν περίφημη για το πανάρχαιο Μαντείο του Τροφωνίου, το οποίο είχαν επισκεφθεί και συμβουλευθεί ο Κροίσος, ο Μαρδόνιος, ο Αιμίλιος Παύλος κ.α. Πήρε μέρος στο κοινό των Βοιωτών και ακολούθησε την τύχη των άλλων βοιωτικών πόλεων. Αποτέλεσε μια από τις πόλεις της Βοιωτικής Ομοσπονδίας τον 8ο αι. π.Χ. Το 395 π.Χ. λεηλατήθηκε από τον Λύσανδρο και το 86 π.Χ. από τον Μιθριδάτη, γνώρισε όμως ιδιαίτερη ακμή κατά τον 2ο μ.Χ. αιώνα.
Η αρχαία πόλη ήταν κτισμένη στη δεξιά όχθη της Έρκυνας, και ερείπιά της ήλθαν στο φως μετά από ανασκαφές.
Η Λιβαδειά είναι μία ολοζώντανη πόλη που συνδυάζει υπέροχα την φυσική ομορφιά με τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής. Την πόλη μπορείς να την περπατήσεις άνετα και να χαζέψεις τα εντυπωσιακά νεοκλασικά κτίσματα και τις γραφικές γειτονιές της. Ξεχωρίζει ο Πύργος του ρολογιού που στέκει από την αρχή του 19ου αιώνα και η καλόγουστη κεντρική πλατεία

Ο ποταμός της Έρκυνας

Μέσα από τα νερά του ποταμού, κάτω από τα γεφύρια στις Πηγές Κρύας της Λιβαδειάς, ξεπροβάλλει η μαρμάρινη γυναικεία προτομή του μυθολογικού ποταμού της Έρκυνας, του ενός από τα δυο ποταμούς στην Ελλάδα που έχουν θηλυκό όνομα.
Στην ελληνική μυθολογία η Έρκυνα, κόρη του Τροφωνίου και φίλη της Περσεφόνης, ήταν νύμφη μιας ομώνυμης πηγής. Στα νερά της έρχονταν να λουστούν όλοι οι πιστοί που ζητούσαν χρησμό από το Μαντείο του Τροφωνίου, το οποίο βρίσκεται σε μικρή απόσταση. Τα ορμητικά νερά του ποταμού χρησίμευαν τον 19ο αιώνα, ώστε να κινούνται οι τροχοί των μύλων και οι μηχανές των εργοστασίων, συμβάλλοντας καθοριστικά στη βιομηχανική ανάπτυξη της πόλης. Στις δύο όχθες της Έρκυνας στήθηκαν εκκοκκιστήρια, πιεστήρια, νηματουργεία, κλωστήρια, αλευρόμυλοι και νεροτριβές. Σήμερα, ο Νερόμυλος και η Νεροτριβή αποτελούν δύο χαρακτηριστικά κτήρια εκείνης της εποχής.

Το Φαράγγι

Το Φαράγγι του Ξηριά Κρύας εκτείνεται από το γεφύρι του ρέματος του Αγίου Παντελεήμονος και σχηματίζοντας απόκρημνο και βραχώδες τοπίο καταλήγει στις Πηγές της Κρύας, μία περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Μέσα στο Φαράγγι βρίσκεται το ανοιχτό πέτρινο θέατρο και ο πλακόστρωτος δρόμος που διευκολύνει την πρόσβαση σ’ αυτό. Ο δρόμος καταλήγει σ’ ένα πλάτωμα που δίνει δύο επιλογές στον επισκέπτη: η μια να ανέβει τα 700 περίπου σκαλοπάτια που οδηγούν στο εκκλησάκι της Ιερουσαλήμ και η άλλη να φτάσει στο Τρίχινο Γεφύρι, που ενώνει τις άκρες του φαραγγιού, αλλά και στα ερείπια του Ναού του Διός Βασιλέως, στο λόφο του Προφήτη Ηλία.
Κατά μήκος του λιθόστρωτου δρόμου έχουν δημιουργηθεί 60 περίπου πίστες πάνω σε συμπαγή ασβεστολιθικό βράχο σχηματίζοντας το αναρριχητικό πάρκο Κρύας. Πάνω από τις πίστες δεσπόζει το Μεσαιωνικό Κάστρο, όπου βρίσκονται το εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας και της Αγίας Βαρβάρας.

Το ανοικτό Πέτρινο θέατρο Κρύας

Το ανοιχτό πέτρινο Θέατρο Κρύας, χωρητικότητας 1200 περίπου θέσεων, με εξαιρετική ακουστική, βρίσκεται στο Φαράγγι της Κρύας, στη θέση παλιού λατομείου και οι εργασίες κατασκευής του ολοκληρώθηκαν το 1987. Εκεί πραγματοποιούνται θεατρικές, χορευτικές και μουσικές παραστάσεις, κατά τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες.

Το Μαντείο του Τροφωνίου

Η Λιβαδειά φιλοξενούσε στο έδαφός της ένα από τα σημαντικότερα μαντεία της ελληνικής αρχαιότητας, αυτό του ήρωα, μάντη και θεού Τροφωνίου. Ο Τροφώνιος, ενίοτε ταυτιζόμενος με το Δία και γνωστός και ως Δίας Τροφώνιος, ήταν αρχαία τοπική θεότητα, η λατρεία της οποίας είχε έναν κατεξοχήν χθόνιο χαρακτήρα και συνεπώς, πολλά κοινά σημεία με τα υπόλοιπα μυστηριακά ιερά στον ελλαδικό χώρο και τις δοκιμασίες που αυτά επέβαλαν στους προσκυνητές και τους μύστες τους. Στο τέμενος της Λιβαδειάς, εκτός από τον ίδιο τον Τροφώνιο και τα παιδιά του, λατρεύονταν η τροφός του, Δήμητρα-Ευρώπη, ο Απόλλων, ο Κρόνος, ο Δίας Βασιλεύς, η Ήρα Ηνιόχη, η Κόρη, η Έρκυνα, ο Αγαθός Δαίμων και η Αγαθή Τύχη. Επίσης, οι πηγές μαρτυρούν και την τέλεση αγώνων προς τιμή του Τροφωνίου σε συνδυασμό με τα Βασίλεια, αγώνες προς τιμήν του Διός Βασιλέως. Το ιερό τέμενος με το άλσος, το μαντείο του Τροφωνίου και τα διάφορα κτήρια βρισκόταν στην περιοχή των πηγών της Έρκυνας, της σημερινής Κρύας, και πιθανώς εκτεινόταν σε τμήμα του φαραγγιού, στο λόφο του μεσαιωνικού κάστρου και στα γύρω υψώματα. Τις περισσότερες πληροφορίες για τη λειτουργία του Μαντείου τις γνωρίζουμε από τον περιηγητή Παυσανία ο οποίος όχι μόνο το επισκέφθηκε αλλά εικάζεται ότι χρηστηριάστηκε και ο ίδιος εκεί. Η κάθοδος (κατάβασις) στο άντρο του Τροφωνίου αποτελούσε μια ολόκληρη ιεροτελεστία με σκοπό τον πλήρη εξαγνισμό του χρηστηριαζομένου.

Σύμφωνα με κάποιες άλλες περιγραφές, το συγκεκριμένο Μαντείο αποτελούσε μια από τις πιο ξακουστές πύλες για τον Άδη. Από το κάποτε ακμάζον ιερό τέμενος και μαντείο του Τροφωνίου δεν έχει σωθεί σχεδόν τίποτα, παρά μερικές κόγχες λαξευμένες στο βράχο του φαραγγιού της Έρκυνας, στους πρόποδες του υψώματος του μεσαιωνικού φρουρίου, για την τοποθέτηση αναθημάτων. Εκτός από αυτές, λαξευμένο στο βράχο είναι και ένα μικρό ορθογώνιο δωμάτιο, με χαμηλούς λαξευτούς πάγκους κατά μήκος των μακρών πλευρών του, όπου μπορούσαν να καθίσουν άτομα που λάμβαναν μέρος σε κάποια ιεροπραξία. Ίσως πρόκειται για τη σπηλιά των πηγών της Έρκυνας, πλάι στην οποία ο Παυσανίας αντίκρισε τα αγάλματα του Τροφωνίου και της Έρκυνας που έμοιαζαν στον Ασκληπιό και την Υγεία. Η αλλοίωση του τοπίου λόγω της οικοδόμησης του μεσαιωνικού φρουρίου, που χρησιμοποίησε το σύνολο σχεδόν του υλικού των παλαιών κτισμάτων είναι τέτοια, ώστε όλες οι παλαιότερες και νεώτερες ανασκαφικές ή τοπογραφικές προσπάθειες για την ανεύρεση του ναού και του μαντείου του Τροφωνίου να αποβούν άκαρπες.

Το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ

Βρίσκεται “φωλιασμένο” ανάμεσα σε απόκρημνους βράχους, ενώ η εικόνα του δίνει την αίσθηση του πίνακα ζωγραφικής. Είναι χτισμένο σε απόκρημνους βράχους κοντά στη σπηλιά της Ζωοδόχου Πηγής. Ο επισκέπτης για να φτάσει στο εκκλησάκι πρέπει να ανέβει περίπου 700 σκαλοπάτια, ενώ εκτείνεται σε απόκρημνο βράχο του Παρνασσού, στην είσοδο της χαράδρας “Βαρσάμω”.

Εσωτερικά ο ναός έχει τόξο, λιθόκτιστο και πετρόκτιστο τέμπλο. Πάνω από το σπηλαιώδη ναό υπάρχει άλλη σπηλιά που ονομάζεται το κελί του παππού». Φαίνεται ότι στη σπηλιά αυτή κατοικούσε Ιεροσολυμίτης Μοναχός ή ασκητής. Στα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς το εκκλησάκι αυτό χρησιμοποιήθηκε σαν καταφύγιο των κατοίκων της Αμφίκλειας και λέγεται ότι εδώ είχε το καραούλι του ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Όσο πλησιάζουμε τόσο θα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί γιατί τα σκαλιά γλιστράνε και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος, ιδίως όταν έχει βρέξει.

Όταν φτάσουμε στη σπηλιά, το θέαμα που θα αντικρίσουμε είναι εκπληκτικό. Απέναντί μας αριστερά το Μεσαιωνικό κάστρο, δεξιά το μικρό θεατράκι και ακριβώς μπροστά μας κάτω η χαράδρα που σχηματίζει ο ποταμός Έρκυνα.
Πηγή: https://www.orthodoxianewsagency.gr

Το Μεσαιωνικό Κάστρο

Το Μεσαιωνικό Κάστρο της πόλης δεσπόζει πάνω από τη βοιωτική πρωτεύουσα. Οι παλαιότερες οικοδομικές φάσεις του Κάστρου ανάγονται πιθανότατα στη νεότερη Αρχαιότητα ή στον πρώιμο Μεσαίωνα.Το κάστρο ολοκληρώθηκε το 12ο αιώνα μ.Χ. από τους Καταλανούς που κατέλαβαν τη Λιβαδειά το 1311 μ.Χ. και έδωσαν ιδιαίτερα προνόμια στην πόλη. Αποτέλεσε σημαντικότατο ορμητήριο και προμαχώνας των Καταλανών. Θεωρείται ότι είναι ένα από τα τέσσερα Καταλανικά κάστρα που σώζονται στην Ελλάδα.

Επί Τουρκοκρατίας, το κάστρο πέρασε στα χέρια του Μωάμεθ Β’. Το 1821 το Κάστρο της Λιβαδειάς ήταν το τρίτο κατά σειρά στην Ελλάδα που ύψωσε τη σημαία της επανάστασης. Στη διάρκεια, λοιπόν, της Ελληνικής Επανάστασης το κάστρο έπαιξε σημαντικό ρόλο. Συγκεκριμένα, το καλοκαίρι του 1821, κατά την προέλαση του Ομέρ Βρυώνη εναντίον της ξεσηκωμένης Λιβαδειάς, οι Έλληνες επαναστάτες κατέφυγαν στο κάστρο για να αμυνθούν. Στις 26 Ιουνίου 1821 έγινε η ηρωική έξοδος από το κάστρο των πολιορκημένων Λιβαδειτών. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Τουρκικό ζυγό το κάστρο εγκαταλείφθηκε. Εντός του κάστρου υπάρχει το βυζαντινό εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας και η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας. Η πρόσβαση στο κάστρο είναι εύκολη μέσα από τα λιθόστρωτα μονοπάτια.

Πηγές Κρύας Λιβαδειάς

O ποταμός της Έρκυνας πηγάζει από το νότιο τμήμα της Λιβαδειάς, διασχίζει το κέντρο της πόλης και εκβάλλει στον Βοιωτικό Κηφισό.
Η περιοχή των πηγών του ποταμού, γνωστή ως Κρύα, είναι φυσικό πάρκο, που βρίσκεται στην έξοδο φαραγγιού. Πρόκειται για το Φαράγγι του Ξηριά Κρύας το οποίο εκτείνεται από το γεφύρι του ρέματος του Αγίου Παντελεήμονος και σχηματίζοντας απόκρημνο και βραχώδες τοπίο καταλήγει στις Πηγές της Κρύας, μία περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Αποτελεί κύριο τόπο αναψυχής και περιπάτου, καθώς και πόλο έλξης τουριστών με κύρια χαρακτηριστικά τα αιωνόβια πλατάνια, τους μικρούς καταρράκτες και τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια. Ένα τοπίο μαγευτικό με πλούσια μυθολογική αλλά και μεταγενέστερη ιστορία.
Μέσα από τα νερά του ποταμού αναδύεται η γλυπτή προτομή της Έρκυνας, φιλοτεχνημένη από τον καλλιτέχνη Σπύρο Γουριώτη.